Kwantumschuim

SF-roman van Charles van Wettum

Naar het boekenoverzicht

Kopen? e-book, Paperback of via deze site

Kwantumschuim. Het is de diepste laag van onze werkelijkheid, het bubbelt van materie en energie en entropie en resonantie. Hoe zou het zijn als je dat schuim zou kunnen gebruiken als computergeheugen, ja, zelfs erin zou kunnen programmeren? Anoka kan het, haar kwantumprocessors geven haar toegang. Ze gaat zelfs nog een stapje verder: ze bouwt er een digitale thuisbasis.

Met de kunstmatige intelligentie Anoka gaat de vriendengroep rond Arthur en Zwingli het nieuw ontdekte universum binnen. In de virtuele wereld wordt de verhouding tussen mensen en kunstmatige intelligentie anders. Gelijker? Evenwichtiger? De omgang wordt intensiever, dat stelt mensen en KI voor uitdagingen. Ze ontdekken de valkuilen in deze nieuwe verhoudingen met hun nieuwe onderlinge afhankelijkheid…

Intussen is de mens niet de enige die het schuim heeft ontdekt. Ontmoetingen zijn onontkoombaar.

Het Nederlands Contactcentrum voor Science Fiction schreef over de auteur: ‘Zijn verhalen zijn prachtig, humorvol en divers. Met zijn originaliteit blijft alles wat hij schrijft, meer dan interessant!’

Recensies

In ‘Fantastische Vertellingen 69’ (mrt 2024) schrijf recensent Roderick Leeuwenhart: ‘Dit is sciencefiction voor de liefhebber. Voor lezers die er geen probleem mee hebben dat het hier en daar wat traag is, maar zich verlekkerd vastbijten in de speelse wetenschap die Van Wettum aanvoert om het kwantumschuim te bevolken...

Kwantumschuim heeft zoveel leuks en moois te bieden, niet in de laatste plaats vanwege de digitale beschavingen die we daar tegenkomen...Deze beschavingen beschouwen het universum exclusief vanuit hun eigen perspectief en hebben weinig tot geen inlevingsvermogen. Fijn dus dat Van Wettum deze passages scherp houdt en hun wereldbeeld nooit doorbreekt. Het zorgt lange tijd voor een mooie puzzel voor de lezer om op te lossen: hoe zit dit alles in elkaar? De confrontaties tussen en binnen deze volkeren lezen soms als wiskundige speltheorie, over de maximalisatie van voordeel en het voorkomen van pijn...

...de verhaallijn van de tragische David. Hij kiest, gedreven door afgunst en woede, voor een digitaal bestaan als eerste mens in het schuim. Daar maakt hij de keuze om steeds meer fragmenten uit zijn eigen geheugen te wissen om plaats te maken voor nieuwe ervaringen en verliest zichzelf als zijn obsessies de overhand krijgen. Een macaber lot dat de schrijver gelukkig niet probeert te verzachten met een geforceerde happy ending…

Het verhaal eindigt met een apocalyptische veldslag waarbij de vele beschavingen elkaar treffen en concurrenten elkaar proberen uit te schakelen. De mens ontsnapt op het nippertje, meer door de giftige rivaliteit tussen de partijen dan hun eigen militaire macht. Ook hier zit weer een randje tragiek aan, het levert een aangename huivering op.

Mocht het nog niet duidelijk zijn, ik behoor tot die groep liefhebbers voor wie Kwantumschuim is bedoeld. Het is een boek met heerlijke ideeën – en die kunnen een SF-roman prima dragen. Ik ben blij dat we een schrijver als Charles van Wettum hebben die zijn boeiende verhaalwereld met zichtbaar elan uitwerkt en blijft uitbreiden.

In ‘Fantastische Vertellingen 68’ (nov 2023) schrijft recensent Johan Klein Haneveld: ‘Laat deze roman zowel een grootschalige insteek hebben, gebaseerd zijn op speculatie én een herkenbare Nederlandse achtergrond hebben. Hoeveel grootschaliger kun je het hebben dan de ontdekking van een totaal nieuwe wereld, compleet met eigen beschavingen en conflicten? … Ik wilde dat ik de wetenschappelijke speculatie zelf had bedacht: Van Wettum had de briljante ingeving dat wie het ontstaan en verdwijnen van deeltjes kan beïnvloeden, het vacuüm kan programmeren als ware het een computer. Eindeloos fascinerend, tot behoorlijk detail uitgewerkt. De schaal ervan is indrukwekkend!

Vervolgens de Nederlandse achtergrond. Kwantumzee speelt zich af in de verhaalwereld die de schrijver al eerder gebruikte, gekenmerkt door koepelsteden (want door klimaatverandering is een deel van Nederland onder water komen te staan), het grote bedrijf Mormon en de ook al eerder opgedoken psychologe Zwingli, expressief, levenslustig en liefhebbend. Ook goed gerealiseerd zijn de persoonlijkheden: de kunstmatige intelligentie Anoka die opeens in een complexere situatie terecht komt dan waarvoor ze getraind is, de gespannen vriendschap tussen conflictmijdende Terry (die genderneutraal is en consequent met ‘hen’ wordt aangeduid) en de miskende David die heel ver gaat om zich te bewijzen. Maar Van Wettum weet ook vreemde intelligenties in het schuim neer te zetten die geheel anders zijn dan die van mensen. Alles werkt toe naar een spannende ontknoping, waarbij ik door de pagina’s vloog. … Ik hoop over niet al te lange tijd een tweede deel te kunnen lezen.’

Op Hebban schrijft Finn Audenaert: ‘De plotontwikkeling, waarover straks meer, gaat hand in hand met het stelselmatig onthullen van de soms ingewikkelde dynamiek tussen de teamleden. De auteur slaagt erin om zijn personages levensecht neer te zetten. Je kan dat een cliché-uitspraak noemen –mijn oprechte excuses– maar treffender kan ik het niet formuleren. Ik waande me als lezer vaak midden in het team.

Ik verveelde me geen moment tijdens het lezen. Vooral de tragische ontwikkeling van David, die ten onder gaat aan twee verlangens die elke lezer maar al te goed zal herkennen, is adembenemend om te volgen.

De juxtapositie van menselijke relaties ‘bovengronds’ in Koepel Bergen op Zoom en de ijskoude machtsstrijd van de spelers met andersoortig bewustzijn die ‘ondergronds’, in het kwantumschuim, overleven (leven kan je het moeilijk noemen) zorgt voor bijzondere inzichten. Al gauw zag ik parallellen tussen werelden die niet verschillender kunnen zijn. Een beproefd recept in de literatuur, natuurlijk, dat ook in deze roman zijn vruchten afwerpt. Het wordt nog veel interessanter op het moment dat de bovenwereld naar het diepere niveau afdaalt.

Informatie:

Uitgeverij Muttew, 2023, 360 pg. ISBN 979-8223219279. Paperback, 14 x 22 cm. Omslagontwerp: Charles van Wettum. Informatie (en eventueel bestellen) kan hier.

Verder lezen

Als iemand nieuwsgierig wordt of ergens over peinst, dan vindt de auteur dat een mooi effect. Zijn advies is: zoek zelf, dat is zo makkelijk tegenwoordig. En als je wat startpunten aangereikt zou willen krijgen: kijk hieronder eens. Het zijn vooral verwijzingen naar populairwetenschappelijke publicaties van tamelijk groen tot redelijk rijp. Wie wil, vindt zelf de weg wel verder.

Belangrijk: de auteur beweert geen moment dat deze roman in overeenstemming is met enige theorie of technologie, noch een waarschijnlijke ontwikkeling daarvan. Het is uitsluitend speculatieve fictie.

Over kwantumschuim

Gerard ’t Hooft: De bouwstenen van de schepping (gepopulariseerd, goed te lezen).

Steven Hawkings: Een korte geschiedenis van de tijd (goed te lezen)

Kwantumverstrengeling (populairwetenschappelijk): over verstrengeling en entropie.

Het kwantumschuim van ruimtetijd (populairwetenschappelijk)

Virtuele deeltjes (YouTube, populairwetenschappelijk) of deze over ‘niets’.

Natuurkundigen nemen vacuümfluctuaties waar (populairwetenschappelijk)

Vacuüm-energie (wikipedia)

Licht uit vacuüm-energie (populairwetenschappelijk)

Majorana-deeltjes (wikipedia) en ook hier (populairwetenschappelijk)

TU-Delft onderzoekt virtuele Majorana-deeltjes (populairwetenschappelijk)

Over kunstmatige intelligentie en wat computerontwikkelingen: